MİNERALLER
Mineral maddeler vücutta bulunan miktarları dikkate alınarak makro ve mikro olarak sınıflandırılırlar.
1. Makro Elementler % 2. Mikro Elementler ppm
Kalsiyum 1.50 Demir 20-80
Fosfor 1.00 Bakır 1-5
Magnezyum 0.04 İyot 0.3-0.6
Sodyum 0.16 Kobalt 0.02-0.1
Potasyum 0.20 Çinko 10-50
Klor 0.11 Manganez 0.2-0.5
Sülfür 0.15 Molibden 1-4
Selenyum 1.7
1. MAKRO MİNERALLER
KALSİYUM (Ca)
Hayvan vücudunda en fazla bulunan mineraldir. Vücuttaki kalsiyumun %99 kemiklerde, kalan kısmı ise yumuşak dokularda bulunur. Bir katyondur.
Görevleri:
Kemiklerin ve dişlerin yapı taşıdır.
Kan pıhtılaşmasında görevlidir
Kas kontraksiyonu için gereklidir.
Enzimlerin yapısına girer
Eksikliğinde Olanlar:
Hipokalsemi veya halk arasında süt felci diye bahsedilen hastalık tablosu oluşur. Detaylı bilg için ‘Metabolik Hastalıklar’ bölümüne bakınız.
FOSFOR (P)
Vücuttaki toplam fosforun % 80-85 i kemik ve dişlerde , gerisi ise yumuşak dokularda bulunur.
Görevleri:
Kalsiyum ile birlikte kemik ve dişlerin yapı taşıdır.
Nükleik asitlerin yapı taşıdır.
Enerji sağlayan fosfatların yapı taşıdır.
Hücre geçirgenliğini etkileyen fosfoproteinlerin yapı taşıdır.
Hücrelerde ve kanda tapon madde görevi yapar.
Hormonların etki mekanizmalarında aracılık yapar.
Eksikliğinde Olanlar:
Kemik deformasyonları oluşur.
İştah kaybı oluşur
Yemden yararlanma azalır
Döl verimi problemleri
Pika ; hayvanların tahta yemlikleri kemik çuval ve diğer yabancı maddeleri kemirmeleri ile karakterizedir.
MAGNEZYUM (Mg)
Vücuttaki Mg un % 60 iskelette geri kalan kısmı ise yumuşak dokularda bulunur.
Ca ve P ile yakın ilişkisi vardır.
Pratikteki önemi; eksikliğinde ruminantlarda görünen çayır tetanisi (hipomagnezemi) hastalığıdır.
Bu hastalık ilkbaharda meralara salınan süt ineklerinde, yalnızca sütle beslenen buzağılarda 50 – 70 günlük olduklarında sık görülür.
Çayır Tetanisi hastalığının detayı için ‘Metabolik Hastalıklar’ bölümüne bakınız.
SODYUM (Na)
Ozmotik basıncı ayarlar,
Sinirlerde impulsların iletiminde görev alır,
Ca, şeker ve aminoasitlerin emilimi için bagırsakta mutlaka Na bulunması gerekir.
Eksikliğinde yem tüketiminin azalması ve büyümenin gerilemesi, süt veriminde azalma , süt yağ oranının düşmesi, pubertada gecikme , ve pika görülür.
KLOR (Cl)
Midede HCl nin yapı taşıdır. Çiflik hayvanlarını Na ve Cl ihtiyacı pratikte NaCl verilerek karşılanır.
POTASYUM (K)
Hücre içi basıncı dengeler. Kas kasılmasında rol oynar. Sinir impulslarının kas liflerine iletimini sağlar. Eksikliğinde yüksek verimli süt ineklerinde yen ve su tüketiminde azalma, süt veriminde azalma , şiddetli durumlarda pika ve felç.
Yemdeki Na fazlalığı K atılımını arttırır. K fazlalığı ise Mg atılımını arttırarak çayır tetanisine yol açabilir.
KÜKÜRT( S)
Kükürtlü aminoasitlerin., hemoglobinin , enzimlerin, insulin ve oksitosinin yapısına girer. Kıl ,tüy, yün ve kıkırdak doku oluşumunu sağlar. Eksikliğinde canlı ağırlık kazancı ve tüylenmede bozukluk gibi genel belirtiler çıkar.
2. MİKRO MİNERALLER
DEMİR (Fe) : Eksikliğinde anemi şekillenir.
MANGAN (Mn): Eksikliğinde döl verimi problemleri olur.
ÇİNKO (Zn): Büyüme ,cilt ve immun sistem fonksiyonlarında bozulma görülür.
BAKIR (Cu) : Eksikliğinde sinir fonksiyonlarında bozukluklar görülür.
KOBALT (Co): Eksikliğine B12 vitamini oluşturulamadığı için iştah kaybı, pika, sindirim sistemi bozuklukları görülür.
İYOT(I): Eksikliğinde döl verim problemleri, büyüme problemleri, guatr görülür.
SELENYUM (SE): Eksikliğinde kaslarda distrofi (özellikle kuzularda beyaz kas hastalığının nedenidir), canlı ağırlık artışı, yapağı verimi ve fertilite (döl tutmamanın başlıca nedenlerinden olabilir) bozuklukları.