- Silaj

SİLAJ

Yüksek düzeyde su kapsayan yem maddelerinin silo denilen saklama birimlerinde anaerobik fermantasyona uğratılması ile elde edilen bir yem çeşididir.

Her türlü özene rağmen kalite ve sağlık yönünden şüphe duyulan silajlar hayvanlara verilmemelidir.

Özelikle sıklıkla görülen mantar toksinleri ile bulaşık olan silajlar, gebelerde abortlara ve sindirim kanalında problemlere yol açabilir.

SİLAJIN OLUŞUM AŞAMALARI

AEROBİK FERMENTASYON (boşluklardaki oksijenin tüketilmesi)

ANAEROBİK FERMENTASYON (olgunlaşma)

Fermentasyonun hiç olmadığı ya da optimum pH değerini korumak için çok sınrlı biçimde oluştuğu STABİL DÖNEM dir.

SİLAJ AŞAMALARI

1.Silaj Materyali;

Tahıllardan; mısır , sorgum, buğday, arpa, yulaf, çavdar, çeltik

Baklagillerden ; yonca, tırfıl (üçgül),bakla ve bezelye

Diğer ; ayçiçeği, patates, şeker pancarı

2.Hasat (biçme):

Silaj fermantasyonu için hasat zamanı önemlidir. Bitkilerin olgunlaşmaya başlaması ile sindirilme dereceleri, suda çözünebilir karbonhidrat seviyeleri düşer.bu nedenle geç hasat edilen bitkilerin olgunlaşma seviyeleri ve besleme değerleri düşük olur. Çok erken dönemlerde hasat edilen bitkilerde ise suda eriyen besin maddesi kayıpları fazla olur.

3.Soldurma:

Amaç silolanacak materyalin hasat edildikten sonra tarlada bir süre bekletilerek fazla olan su içeriğinin uçurulması kuru maddesinin ve şeker içeriğinin arttırılmasıdır.

4. Parçalama:

Parçalama işlemi silaj yığının iç kısımlarında anaerob ortam sağlanması açısından önemlidir. Parça büyüklüğü çok fazla ise sıkıştırma işlemi başarılı olmayacak , parça büyüklüğü çok küçük ise de (0.8 cm den) fazla su çıkışına ve bunu tüketen hayvanlarda ruminasyonun yeterince sağlanamamasına yol açar ve sindirilebilirliği düşürür.

5. Katkı Maddeleri Kullanımı:

Bakteriyel inokulantlar ( laktobasiller), asitler( formik asit), fermantasyonu hızlandırmak için melas ve tahıllar kullanılabilir. Bu katkı maddeleri silo materyalinin en az kayıpla fermantasyonunu tamamlamasını ,istenmeyen mikroorganizma (clostridium perfringens) üremelerinin engellemesini ve silajın oksijenli bir ortamda daha uzun süre bozulmadan kalmasını sağlar.

6. Taşıma ve Doldurma:

Siloya gelen materyal mümkün olan en kısa zamanda doldurularak sıkıştırma ile anaerobik ortam sağlanmalıdır. Aksi halde aerobik ortamda üreyen istenmeyen mikroorganizmalar çoğalarak hem enerji kaybı oluştururlar hem de silajın bozulma riski artar.

7. Sıkıştırma:

Sıkıştırma işlemi parçacıklar arasında bulunan havanın dolayısı ile oksijenin çıkarılması amacı ile yapılır. Her bir sıkıştırma katı 30 -50 cm olmalıdır. Daha kalın materyal sıkıştırma basıncını azaltarak parçacıklar arasında hava kalmasını , materyalin enerji kaybı ve bozulmasına yol açar.

8. Kapatma:

Kapatma işleminde PVC ve polietilen den imal edilen plastik örtüler kullanılmalıdır.plastik örtü ile materyal arasında hava kalmamalıdır. Bu amaçla örtü üzerine ve yanlarına ağırlıklar konularak yanlardan da yağmur ve rüzgar girişi engellenmelidir

9. Açma:

Silaj fermantasyonu 7 ile 30 gün içinde tamamlanır. Silo açıldıktan sonra silaj yüzeyinde aerob ortam şekillenir. Bunu mümkün olduğunca azaltmak gereklidir. Hayvanlara verilecek günlük miktardaki silaj silodan çıkartıldıktan sonra tekrar kapatılmalıdır.

MISIR SİLAJI

Birim alandan çok fazla yeşil aksam üretilebilmesi, silaj yapımına uygunluğu, silajın beslenme değerinin ve lezzetinin yüksekliği, diğer yem hammaddelerine göre maliyetinin düşüklüğü gibi nedenlerle mısır, dünyadaki en önemli silaj bitkilerinden birisi durumuna gelmiştir.

Mısır silaj yapıldığında, bitkinin tüm toprak üstü aksamından (koçan, sap, yaprak) en ekonomik şekilde yararlanılmış olur.

Yeni verimli çeşitlerin ıslahı, bilhassa hibrit çeşit kullanımının yaygınlaşması ile verim her geçen gün daha da artmaktadır. Bu verim artışında şüphesiz yeni ziraat tekniklerinin uygulanışı ve makinalı ziraatin da çok büyük önemi vardır.

Mısır çeşitleri içinden sap, yaprak ve dane verimi yüksek herhangi biri silajlık olarak ekilebilir.

“Mısır çok yüksek enerji stokuna sahip olan tabiatın tek bitkisidir.”

Toprak Hazırlığı :

Ana ürün için : Mısır ekilecek tarla ön bitkinin hasadından sonra, fosforlu gübrenin tamamı ( saf olarak 8-10 kg/da P2O5 - 20 kg/da Triple Süper Fosfat ) toprağa verilir ve sonra pullukla derince sürüm (20-35 cm) yapılır. İlkbaharda tarla otlanmaya başlayınca kazayağı veya diskharrow çekilerek otlar büyümeden öldürülür.

Ekim öncesi ise Azotlu gübrenin 1/3’ü (30 kg/da Amonyum sülfat) toprağa serpilir, işlenir,tırmık veya sürgü çekilerek tohum yatağı hazırlanır.

İkinci ürün için : Buğday hasadından sonra mısır ekilecek tarla kuru ise, toprağın tava gelmesi için sulama yapılır ve pullukla sürümden önce, fosforlu gübrenin tamamı ( 8-10 kg/da P2O5 – 20 kg/da TSP) ile azotlu gübrenin 1/3’ü (30 kg/da Amonyum sülfat) toprağa serpilerek sürüm yapılır. Sürümden sonra keseklerin parçalanması ve toprağın tesviyesi için kazayağı veya diskharrow ile toprak işlenir, tırmık veya sürgü çekilerek hemen ekim yapılır (Erkenci çeşitler tercih edilir.).

Macar fiği, yeşil yulaf, araka gibi ön bitkilerin hasadından sonra ekim yapılacak ise; pullukla sürüm yapılmadan doğrudan kazayağı veya diskharrow ile toprak işlenir. Azotlu gübrenin 1/3’ü (30 kg/da Amonyum sülfat) toprak işlemeden önce serpilir ve toprağa karıştırılır. Tırmık veya sürgü çekilerek hemen ekim yapılır.

Ekilmesi :

Ana ürün mısır tarımında ekim; 10 cm derinlikteki toprak sıcaklığı 10oC’nin üzerine çıktığı günden itibaren ekim yapılabilir (15 Nisan – 15 Haziran tarihleri arası).

İkinci ürün mısır tarımında ise; ön bitkinin hasadından hemen sonra ekim yapılır.

En uygun ekim pnömatik (havalı) mibzerle yapılanıdır. Mekanik mısır ekim makinaları veya Ayçiçeği mibzeri ile de ekim yapılabilir.

Ekimlerde sıra arası mesafe 70 cm, sıra üzeri 17-20 cm5 cm, toprak kuru ise 8 cm olmalıdır.

Tohum miktarı, tohumun 1000 dane ağırlığına göre değişmekle birlikte 2-3 kg/da yeterli olmaktadır.

Gübreleme:

“ Uygun gübreleme yapabilmenin birinci şartı toprağı tahlil ettirmektir. Toprağın hangi çeşit gübreye ve ne miktarda ihtiyacı olduğunun bilinmesi, tarladan alınan toprak numunelerinin labaratuvarda tahlil edilmesi ile anlaşılır.”

Ana ürün için genel olarak silajlık mısır tarımında, 15-25 kg/da N, 8-10 kg/da P2O5 vermek uygundur.

Pullukla derin sürüm yapılmadan önce 20 kg/da Triple Süper Fosfat vermek uygundur. İkinci ürün mısır için fosforlu gübre, toprak işlemeden verilir.

Azotlu gübrenin 1/3’ü (30 kg/da Amonyum sülfat) ekim öncesi toprak işlenirken verilir. Ekim kombine mibzer ile yapılıyorsa gübre ekim ile beraber verilir.

Ekimden sonra ise en uygun gübreleme şekli geri kalan Azotun 1/3’ü bitki 40 cm boylanınca veya ikinci çapa yapılırken verilir.

Diğer 1/3’ü ise tepe püskülü çıkarmaya başladığında sulama ile birlikte verilir.“Azotlu gübre hiçbir zaman toprak üzerinde bırakılmamalıdır.”

Bakım ve Sulama :

Ekimden sonra yabancı ot kontrolü için tavsiye edilen ilaçlardan herhangi birisi önerilen dozda kullanılmalıdır.

Birinci çapa : Bitkiler 4-5 yapraklı (10-15 cm boyunda) olunca.

İkinci çapa : Bitkiler 30-40 cm olunca yapılır. Ayrıca ikinci çapa yapılırken kök boğazı doldurulur ve sulama karıkları açılır. Azotlu gübrenin ikinci 1/3’ü çapadan önce verilir.

Sulama :

Sulama hava sıcaklığının düşük olduğu gece, sabah erken veya akşam üstü yapılmalıdır.

Mısır bitkisinin su ihtiyacı yapraklar gözlemlenerek tespit edilir. Suya ihtiyaç duyan bitkilerin yaprakları hafifçe içe doğru kıvrılmaya başlar. Bu dönemden sonra bitki strese girer. Bitki strese girmeden önce mutlaka sulama yapılmalıdır.

Ekim esnasında toprak kuru ise, homojen çıkışın sağlanabilmesi için mutlaka yağmurlama yapılmalıdır.

Birinci sulama : Hava koşulları da dikkate alınarak, bitkiler 40 cm boylanıncaya kadar yapılmalıdır.

İkinci sulama : Bitkiler 60-70 cm boylanınca,

Üçüncü sulama : Bitkinin çiçeklenme döneminde,

Dördüncü sulama : Danelerin süt olumu döneminde yapılmalıdır.

Mısırın en hassas olduğu devre tepe püskülü çıkarmadan bir hafta öncesi ile çiçeklenme arasındaki devredir. Bu dönemde mısırın iyi bir şekilde sulanması verim için gereklidir.

Hasat Zamanı :

Silaj yapımı için mısırın en uygun biçim zamanı, nem oranının %60-70’e düştüğü dönemdir. Bu dönemde koçandaki danelerde çukurlaşma (diş çukuru) oluşur. Mısır dişinde süt hattı ½ olmalıdır. Yani bu dişin ½’sinin peynir kıvamında (Hamur olum dönemi), diğer ½’sinin süt kıvamında olması gereklidir.

            Ortadaki şekil en uygun dönemdir. Sarı ile bezaz kısmın birleştiği yer ortadadır. Bu oran ile birlikte sarı kısmın birazda daha ağırlık gösterdiği dönemde uygun olarak kabul edilir. Erken biçildiğinde özü biçme ve sıkıştırılma esnasında kaybolur.
            Geç biçildiğinde ise mısır tanelerinin sindirilmeden çiğ olarak dışkı ile atılması ve saplarındaki selüloz (odunsu kısım) miktarının artamasından dolayı sıkıştırılmasının yeterli oranda yapılamamasına neden olabilir. Buda olgunlaşma sürecenin istenildiği oluşmamasına ve küflenmelere neden olur.

          Küflü silaj verim düşüklüğüne, ishale, yavru atmaya neden olabilir. Kesinlikle küflü silaj hayvan hoş yese bile verilmemelidir.